جوش شیرین

بی کربنات سدیم یک نمک معدنی است. در سال ۱۷۹۱ شیمیدان فرانسوی نیکلاس لبانس بی کربنات سدیم را به شکل امروزی تهیه نمود. بی کربنات سدیم را برای پخت نان و چرم سازی استفاده می کنند. بلعیدن بی کربنات سدیم بدون ضرر است مگر اینکه به مقدار خیلی زیاد باشد.

نام ماده (فارسی):  سدیم هیدروژن کربنات

نام ماده (انگلیسی): sodium hydrogen carbonate

نام تجاری (فارسی): جوش شیرین (بی کربنات سدیم)

نام تجاری (انگلیسی): Sodium bicarbonate (Soda Ash )

سایر اسامی:سودای پخته شده (Baking soda)، اسید کربونیک سدیم، نمک مونوسدیم، مونوسدیم کربنات، کربنات اسید سدیم، کربنات هیدروژن سدیم، Sodium hydrogen carbonate، Bicarbonate of soda

مواد مرتبط:کربنات سدیم

مجتمع های تولیدکننده:پتروشیمی شیراز

جوش شیرین یا بیکربنات سدیم یکی از نمکهای سدیم در ترکیب با کربنیک اسید است که تنها یک هیدروژن اسیدی این ترکیب با سدیم جایگزین شدهاست. این ترکیب، ترکیبی بی بو و بی طعم است که کمی دارای خاصیت بازی است و به صورت پودر سپید یا بلورین است. بیکربنات همچنین جاذب رطوبت و بوگیر است. این ترکیب که نام عامیانهاش جوش شیرین است، گاه برای خمیر نان برای متخلخل کردن آن استفاده میشود و گاه نیز برای کم کردن اسید معده و درمان سوز آن به کار میرود. بی کربنات سدیم در ساختار خود دارای یک گروه آنیونی HCO3- و یک عامل کاتیونی Na+ است. بی کربنات سدیم در طبیعت به فرم کانی ناکولیت (Nahcolite) یافت می شود. مصریان باستان شکل طبیعی نمک قلیایی ترکیبی شامل سدیم کربنات دکا هیدرات و سدیم بی کربنات را استفاده می کردند. این نمک قلیایی را به عنوان صابون شستشو بکار می بردند. در سال ۱۷۹۱ شیمیدان فرانسوی نیکلاس لبانس بی کربنات سدیم را به شکل امروزی تهیه نمود. جان دوییت و آستین چرچ اولین کارخانه سودای آشپزی را از بی کربنات سدیم و دی اکسید کربن احداث کرده اند.

نانوایی، شیرینی پزی، داروسازی، چرم سازی، قالیشوئی، ساخت مواد ضد آتش، تهیه پاک کننده ها و ساخت سایر ترکیبات سدیم، به عنوان قلیای ضعیف

Molecular formula NaHCO3

Molar mass 84.0066 g/mol

Appearance white crystalline solid

Odorless

Density2.159 g/cm3

Melting point 270 C (decomp)

Solubility in water 7.8 g/100 mL (18 C) 10 g/100 mL (20 C)

Solubility insoluble in alcohol

Acidity (pKa) 10.3

بیکربنات سدیم بیشتر به وسیله فرآیند سالوی ساخته میشود که همان واکنش کلرید سدیم، آمونیاک، و کربن دیاکسید است در آب است که بیکربنات سدیم به صورت رسوب به دست آمده پس از صاف کردن و خشک کردن با حرارت به کربنات سدیم تبدیل خواهدشد. جوش شیرین سالانه در حدود۱۰۰۰۰۰ تن فرآوری میشود (سال ۲۰۰۱). همچنین میتوان با عبور دادن گاز از داخل محلول جوشان کربنات سدیم خالص یا محلول هیدروکسید سدیم، بیکربنات سدیم را به شکل رسوب ته نشینشده به دست آورد.

بلعیدن این ماده بدون ضرر است مگر اینکه به مقدار خیلی زیاد باشد. بوکردنِ آن ممکن است سبب سوزش بینی یا گلو شود. در اثر تماس با پوستهای حساس ممکن است باعث خارش یا سوزش پوست شود. در اثر تماس با چشم ممکن است سبب ایجاد سوزش و سرخی در چشم شود.