اسید استیک

اسید استیک جزو مواد معدنی و متعلق به گروه اسید ها می باشد.اسید استیک جز اسیدهای کربوکسیلیک می‌باشد و در نامگذاری آیوپاک به اسید اتانوئیک معروف است.استفاده از اسید استیک در شیمی، به عهد باستان برمی‌گردد.در سال ۱۸۴۷، هرمان کولب شیمیدان آلمانی برای اولین بار از طریق مواد معدنی موفق به ساخت اسید استیک شد. کاربرد اسید استیک به صورت سرکه به عنوان چاشنی غذا و تهیه انواع ترشی استفاده می‌شود. اسید استیک رقیق به عنوان افشانه برای از بین بردن قارچهای گیاهان استفاده می‌شود. اسید استیک گلاسیال در صنایع شیمیایی در تولید فیلمهای عکاسی، تولید پلاستیک پلیاتیلن تریفتالات (PET) استفاده می‌شود.

نام ماده (فارسی): اسید استیک
نام ماده (انگلیسی): Acetic Acid
نام تجاری (فارسی):اسید استیک
نام تجاری (انگلیسی): Acetic Acid
سایر اسامی: اسید اتانوئیک، اسید اتیلیک، اسید متان کربوکسیلیک، سرکه، جوهر سرکه
مجتمع های تولیدکننده: پتروشیمی فن آوران

اسید استیک جز اسیدهای کربوکسیلیک میباشد و در نامگذاری آیوپاک به اسید اتانوئیک معروف است. و در قسمت چشایی طعم ترشی، شبیه طعم سرکه میدهد.ا قدمت سرکه به اندازه عمر تمدن و حتی بیشتر است. اسید استیکهای باکتریزا در همه جای جهان وجود دارند و هر فرهنگی که در آن عملآوری خمر همچون آبجو یا شراب وجود داشته، به ناچار سرکه را نیزکه نتیجه طبیعی تماس این نوشیدنیهای الکلی با هوا بوده کشف کردهاند. استفاده از اسید استیک در شیمی، به عهد باستان برمیگردد. در قرن سوم پیش از میلاد، تئوفراستوس فیلسوف یونانی|یونان تشریح کرد که شرکه چگونه بر روی فلزات اثر میکند تا از واکنش آنها رنگدانههای مورد استفاده در کارهای هنری تولید شوند که از آن جمله میتوان به سرب سفید (کربنات سرب) و زنگار مس اشاره کرد که ترکیبی سبز رنگ از نمکهای مس از جمله استات مس میباشد. رومیان باستان، شراب ترشیده را در ظرفهای سربی میجوشاندند تا از آن یک شربت بسیار شیرین با نام ساپا تهیه کنند. ساپا سرشار از استات سرب بود که به آن شکر سرب یا شکر (افسانه)زحل میگفتند و اشراف روم آنرا در مسمومسازی با سرب بکار میگرفتند. در قرن هشتم، جابر بن حیان کیمیاگر ایرانی از طریق تقطیر اسید استیک را از سرکه جدا کرد. در دوران رنسانس، اسید استیک منجمد از طریق تقطیر خشک استاتهای فلزی تهیه میشد. در قرن شانزدهم، آندریاس لیباویوس کیمیاگر آلمانی چنین رویهای را تشریح کرد و اسید استیک منجمد حاصل از این روش را با سرکه مقایسه کرد. وجود آب در سرکه بر ویژگیهای اسید استیک چنان تاثیر عمیقی داشت که شیمیدانها تا قرنها معتقد بودند که اسید استیک منجمد و اسیدی که در سرکه یافت میشود دو ماده مختلف هستند. پیر آدت شیمیدان فرانسوی ثابت کرد که این دو در حقیقت یکی هستند. در سال ۱۸۴۷، هرمان کولب شیمیدان آلمانی برای اولین بار از طریق مواد معدنی موفق به ساخت اسید استیک شد. ترتیب این واکنش عبارت بود از کلردار کردن دی سولفید کربن و تبدیل آن به تترا کلراید کربن، سپس از طریق تفکافتبه تتراکلورو اتیلن و از طریق کلردار کردن آبی به اسید تری کلرواستیک و در نهایت کاهش آن از طریق برقکافت به اسید استیک.

موارد مصرف:
تولید وینیل استات، اتیل استات، حلال ها، نساجی کاربرد اسید استیک به صورت سرکه به عنوان چاشنی غذا و تهیه انواع ترشی استفاده میشود. اسید استیک رقیق به عنوان افشانه برای از بین بردن قارچهای گیاهان استفاده میشود. اسید استیک گلاسیال در صنایع شیمیایی در تولید فیلمهای عکاسی، تولید پلاستیک پلیاتیلن تریفتالات (PET) استفاده میشود. همچنین به عنوان ماده واسطه در تولید استات وینیل که ترکیب مهمی در تولید چسب و رنگ میباشد، کاربرد دارد.

خواص فیزیکی و شیمیایی:
Molecular formula C2H4O2
Molar mass 60.05 g mol-1
Appearance colorless liquid
Density 1.049 g/cm3 (l) 1.266 g/cm3 (s)
Melting point 16.5 C، ۲۹۰ K، ۶۲ F
Boiling point 118.1 C، ۳۹۱ K، ۲۴۵ F
Solubility in water: Fully miscible
Acidity (pKa) 4.76 at 25 C
Viscosity 1.22 mPas at 25 C

روشهای تولید:
کربونیلاسیون متانول: در این روش متانول با مونوکسید کربن در فشارهای بالا (atm200) واکنش داده و اسید استیک تولید میکند. این روش از سال ۱۹۲۰ ابداع شدهاست و به دلیل ارزان بودن متانول و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است. اکسیداسیون بوتان: از حرارت دادن بوتان با اکسیژن هوا در حضور یونهای فلزی منگنز، کبالت و کروم، پروکسید تولید میشود. پروکسید در اثر تجزیه اسید استیک ایجاد میکند. اکسیداسیون استالدئید : استالدئید در شرایط ملایم و در حضور کاتالیزورهای ساده فلزی مثل منگنز و کروم و… توسط اکسیژن هوا اکسید شده و اسید استیک تولید میکند. محصولات جانبی تولید شده در این واکنش مانند اسید فرمیک یا استات اتیل و… به دلیل داشتن نقطه جوش پایینتر از اسید استیک توسط تقطیر جداسازی میشوند.

اطلاعات ایمنی:
محرک شدید چشم می باشد و در غلظت های بالا سبب کوری چشم می شود. تحریکات پوستی این ماده بستگی به غلظت این ماده و مدت زمان تماس آن با پوست دارد. محلول غلیظ آن ممکن است آتش بگیرد. مخلوط آن با هوا یا در دمای بالاتر از ۳۹ درجه سانتی گراد قابلییت انفجار دارد.