تولوئن

نام تولوئن از نام قدیمی تولل گرفته شده است، تولوئن از هیدروکربن‌های آروماتیک است و به مقدار زیادی در قطران زغال سنگ یافت می‌شود. تولوئن مایعی بی‌رنگ و آتش‌گیری است و به عنوان حلال در صنایع مختلفی چون رنگ و رزین کاربرد دارد. ماده ایست آلی.فرمول شیمیایی آن C6H5CH3 می‌باشد و از واکنش یدید متیل ( CH3I ) با بنزن و آلومینیوم کلراید (AlCl3 ) می‌توان آن را در شرایط آزمایشگاهی تولید کرد. تولوئن، مایعی صاف و نامحلول در آب با بویی شبیه بوی تینرهای رنگ معمولی است.بر اساس مدت زمان تماس این ماده با پوست و چشم، باعث تحریکات خفیف یا شدید چشمی و پوستی می شود. تاثیر اصلی تنفس این ماده بر روی سیستم اعصاب مرکزی می باشد.

نام ماده (فارسی):تولوئن
نام ماده (انگلیسی): Toluene
نام تجاری(فارسی):تولوئن
نام تجاری (انگلیسی):Toluene
سایر اسامی: متیل بنزن، متیل بنزول، فنیل متان
مجتمع های تولیدکننده:شرکت پتروشیمی اراک

نام تولوئن از نام قدیمی تولل گرفته شده است، تولوئن از هیدروکربنهای آروماتیک است و به مقدار زیادی در قطران زغال سنگ یافت میشود. مایعی بیرنگ و آتشگیری است و به عنوان حلال در صنایع مختلفی چون رنگ و رزین کاربرد دارد. فرمول شیمیایی آن C6H5CH3 میباشد و از واکنش یدید متیل ( CH3I ) با بنزن و آلومینیوم کلراید (AlCl3 ) میتوان آن را در شرایط آزمایشگاهی تولید کرد. تولوئن (متیلبنزن یا فنیلمتان)، مایعی صاف و نامحلول در آب با بویی شبیه بوی تینرهای رنگ معمولی است. تولوئن از گروه ترکیبات آروماتیک است و به عنوان یک مادهی اولیه و همچنین حلال شیمیایی کاربرد دارد. کاربردهای دیگر آن عبارتست از حلال رنگ، تینر رنگ، درزگیر سیلیکونی، واکنشگر شیمیایی، پلاستیک، جوهر چاپ، چسب، لاک و ضدعفونی کننده و گندزدا. همچنین میتوان از آن برای ساخت فوم و TNT استفاده نمود. نکته جالب دو مورد تولوئن کاربرد آن به عنوان دارویی استنشاقی برای زدودن سموم میباشد. سمیت تولوئن در مقایسه با بنزن بسیار کمتر است. هرچند غلظت بسیار بالایی لازم است تا تنفس تولوئن منجر به مرگ شود، اما غلظتهای کمتر آن به راحتی بر روی سیستم عصبی تأثیر میگذارند. غلظتهای کم تا متوسط تولوئن، سب خستگی، سرگیجه، ضعف، رفتار نامتعادل، نقصان حافظه، بیخوابی، کماشتهایی، و کم شدن دید و شنوایی میگردد. این حالات با از بین رفتن حضور تولوئن، کم میشوند. تولوئن ممکن است بر کلیه اثر نامطلوب بگذارد . هیچ مدرکی دال بر سرطانزا بودن تولوئن در دست نیست. غلظت مجاز ppm200 برای محیط کار توسط OSHA و mg/l1 توسط EPA برای آب آشامیدنی توصیه شدهاند. تولوئن نه تنها از طریق استنشاق بخارش میتواند به بدن انسان وارد شود، بلکه از خاکهای آلوده شده هم این امکان وجود دارد؛ چرا که در این حالت، امکان تماس مستقیم انسان با خاک، نوشیدن آب زیرزمینی آلوده و تبخیر از خاک وجود دارد. با توجه به سرطانزا بودن بنزن، هم اکنون از تولوئن که خواصی شبیه به بنزن دارد، به عنوان جانشین استفاده میشود. موارد مصرف:به عنوان حلال در صنایع مختلفی چون رنگ و رزین کاربرد دارد

خواص فیزیکی و شیمیایی:
Molar mass 92.14 g/mol
Appearance colorless liquid
Density 0.8669 g/mL
Melting point -93 C
Boiling point 110.6 C
Solubility in water 0.47 g/l (20-25C)
Viscosity 0.590 cP at 20C

روشهای تولید:روش تولید تولوئن در شرایط آزمایشگاهی به طور خلاصه به شرح زیر است: در داخل یک لوله آزمایش بزرگ و مقاوم، ۲ml از مایع بنزن را با چند قطره از یدید متیل ( CH3I ) و ۰٫۴گرم آلومینیوم کلراید (AlCl3 ) پودری شکل به آرامی حرارت دهید تا هنگامی که کاغذ تورنسل مرطوب شده در بالای لوله آزمایش، از رنگ آبی به سرخ تبدیل شده و پایان واکنش را مشخص نماید. بااکسایش تولوئن توسط یک اکسنده قوی نظیر پرمنگنات پتاسیم میتوانیم به یکی از مشتقات تولوئن(بنزن) به نام بنزوئیک اسید دست یافت . بنزوئیک اسید جامدی سفید رنگ با بلورهای سوزنی شکل است که خاصیت ضد کپک داشته و به همین دلیل در صنعت سوسیس و کالباس سازی از آن استفاده میشود. کلیه مشتقات بنزن کم و بیش سرطانزا هستند.

اطلاعات ایمنی:
بر اساس مدت زمان تماس، باعث تحریکات خفیف یا شدید چشمی و پوستی می شود. تاثیر اصلی تنفس این ماده بر روی سیستم اعصاب مرکزی می باشد. تولوئن قابل احتراق و اشتعال است. بخارات این ماده زمانی که با هوا مخلوط میگردد قابل انفجار است.